به مناسبت یازدهمین سالگرد زلزله بم، مقاله ای توسط پژوهشگران پژوهشگاه شاخص پروژه با عنوان "بم در آئینه تجارب بازسازی" تدوین شده که به بررسی زلزله سال 1382 در شهر بم پرداخته و ضمن تحلیل مدیریت بحران در زمان زلزله بم، نگاهی بر فرآیند بازسازی داشته و پیشنهاداتی را برای بهبود وضعیت در نقاط مشابه ارائه نموده است. این مقاله به همت آقای دکتر ایران غازی و خانمها محدثه حامدی و سمیرا حسن زاده تهیه شده است. فایل مقاله مذکور در لینک زیر قابل دانلود می باشد.
مجموعه عملیات حفاظتی جوامع در معرض خطر، مجموعه عملیاتی هستند که توسط افراد در معرض ریسک و برای کاهش و تعدیل میزان مواجهه با خطر انجام می‌شود و معمولاً شامل عملیات تخلیه، حفاظت در مکان و حفاظت تنفسی (این عملیات به‌صورت هم‌زمان با دیگر مجموعۀ عملیات به‌کار برده می‌شود) است. مقابله‌گران، از برنامه‌های مجموعه عملیات حفاظتی به‌منزلۀ یک راهنما استفاده می‌کنند، ولی براساس سرعت، دقت و اطلاعات تکمیلی می‌توانند بهترین مجموعه عملیات حفاظتی را انتخاب کنند. انتخاب نوع عملیات حفاظتی، در فاز مقابله انجام می‌گیرد؛ زمانی‌که مقابله‌گران بهترین و دقیق‌ترین اطلاعات را درمورد تهدید در اختیار دارند، اما طبیعی است که گزینه‌های عملیات حفاظتی باید در فاز آمادگی پیش‌بینی شوند، چراکه اجرای موفق عملیات حفاظتی نیازمند آنالیز دقیق وظایف، پرسنل و تجهیزات مورد نیاز است.
به رسمیت شناختن یک نهاد مسوول در امر ساخت و ساز ساختمان‌های مسکونی، به جای سپردن امر ساخت وساز به شهرداری‌ها و تامین بودجه آنها از راه فروش تراکم، دریافت جریمه تخلفات از ساختمان‌ها بعد از ساخت و طبیعتا عدم توجه لازم به توسعه پایدار و کاهش ریسک زلزله باعث می‌شود شهرها علاوه بر برخورداری از ایمنی لرزه‌ای بیشتر، بر اساس اصول شهرسازی توسعه یافته و زیباتر هم شوند ولی در حال حاضر بسیاری از اصول شهرسازی در شهر تهران رعایت نشده و نمی‌شود.
مدیریت شهری، شاخه جدیدی از علم مدیریت است که امروز در دنیا به گونه ای دیگر دیده شده است. امروزه با توجه به گسترش و پهناوری عالم، ساختارهای قانونی و مجاری اداره کننده شهر، در هر کشوری متفاوت از کشور دیگر است و هرکشور با توجه به ساختارهای اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی خود مدیریت شهری را تعریف نموده است. نظریه ای وجود دارد که می گوید: دست اندرکاران امور شهری، اعم از مدیران شهر، سازندگان و بخش خصوصی باید به ترویج هنر و مهیا ساختن آموزش، زندگی ساکنان شهرها را بهبود بخشند و شهرها باید به گونه ای اداره شوند که جای ترس و اضطراب برای مردم شهر نباشد.
آینده پژوهی و آینده نگاری از جمله مفاهیمی است که دارای گستره معنایی وسیعی هستند و هر دو حوزه دارای پتانسیل های فراوانی برای مدیریت بحران می باشند . گستره ی آینده پژوهی و آینده نگاری بسیار وسیع است، زیرا این بخش با حوزه های فراوانی از دانش و مطالعات بشری سروکار دارد. جالب است هنگامی که درک می کنیم برای پیش بینی آینده، فراتر از دانش علمی، به ایده ای تخیلی و جسورانه ای نیاز داریم تا بتوانیم با عزمی تازه، این ایده های ناممکن را تحقق بخشیم و آینده ای تازه بسازیم.
کشور ما جزء نقاط حادثه خیز بوده و پیوسته توسط خطرات و بلایای مختلف، در معرض تهدید قرار دارد. پارامترهایی در تشدید آسیب دیدگی های ناشی از وقوع حوادث طبیعی موثر می باشند که یکی از این عوامل فرسودگی بافت های سکونت می باشند. بسیاری از شهرهای کشور، بافت فرسوده دارند و در زمان وقوع حوادث از آسیب پذیرترین نقاط شهری به شمار می آیند. بافت های فرسوده شهری و سکونتگاه های حاشیه ای و غیر استاندارد در کشورهای در حال توسعه، بنا به دلایلی از قبیل عدم رعایت معیارهای فنی و مهندسی در ساخت بنا، شبکه ارتباطی ناکارآمد، عدم وجود تاسیسات و تجهیزات شهری، بیش تر از سایر بافت های شهری در معرض خطر زلزله قرار دارند. از این رو ضرورت توجه خاص به این حوزه در بافت های فرسوده از اهمیت بالایی برخوردار است و کاهش آسیب پذیری شهر در برابر زلزله، یکی از اهداف اصلی برنامه ریزی کالبدی و برنامه ریزی شهری محسوب می گردد.
در ادبیات فنی زلزله دو مفهوم اصلی وجود دارد که در نظر گرفتن جایگاه آنها برای مدیران ارشد کشوری بسیار مهم است، نخست مفهوم خطر زلزله و دیگری مفهوم خطر‌پذیری لرزه‌ای. ملاحظات دو مفهوم مذکور از دیدگاه اجرایی منجر به تدوین و اجرای برنامه جامع کاهش خطر‌پذیری لرزه‌ای برای یک کشور یا یک کلان‌شهر نظیر تهران خواهد بود که در نتیجه آن، ابعاد بحران زلزله، مشتمل بر تلفات جانی و خسارت‌های مالی، به‌طور قابل ملاحظه‌ای کاهش خواهد یافت.بنابراین اقدامی که پیش‌تر از همه برای کاهش مخاطرات زلزله شهری مانند تهران ضرورت دارد، داشتن برنامه جامع کاهش خطر‌پذیری لرزه‌ای و سپس عزم جدی و تلاش مضاعف بر اجرای مواد آن خواهد بود.
انسان از ابتدای خلقت خود و شروع زندگی در این جهان، با پدیده تهدید روبرو بوده و همواره تلاش می کرده تا بین تهدیدات متصوره و نیازمندی هایش به امنیت تعادل برقرار نماید. این تلاش یک جهاد همیشگی و دائمی بوده و انسان همواره توانسته بر تهدیدات غلبه نماید. هرچه ماهیت و فناوری حامل تهدید رشد کرده و متحول شده، شکل و ماهیت تهدید و چارچوب و محتوی دفاع نیز تغییر کرده است. به عبارتی دیگر، اساسی ترین عنصر تهدید و تحول در ماهیت تهدید را می توان فناوری حامل تهدید بیان کرد.
دریافت فایل مقاله
