بحران ترافیک

قرن بیست و یکم با سرعت روز افزون خود و با تکنولوژی های موجود در تمامی عرصه های زندگی یکی از چالش برانگیزترین قرن هایی است که بشر به خود دیده است. در این میان موضوع زمان که یکی از بحث های همیشگی انسان در زندگی روزمره خود بوده، به موضوعی فوق العاده حساس تبدیل گشته است.

شهرنشینی و افزایش میزان آن، بر اقتصاد و محیط زیست یک منطقه تأثیر زیادی دارد، افزون بر این که روحیات و شیوه زندگی مردم شهرنشین با گسترش شهرنشینی دست خوش دگرگونی‌های نسبتاً زیادی شده است؛ شهرنشینی بی‌رویه و گسترش پرشتاب پدیده شهرنشینی در بسیاری کشورها، باعث به‌وجود آمدن مشکلاتی همچون حاشیه‌نشینی، زاغه‌نشینی، تکدی‌گری، تشکیل شهرهای خوابگاهی، افزایش بیکاری و بزهکاری و مشکلات و ناسازگاری‌های فرهنگی می‌شود. اما به جرأت می توان گفت: بزرگترین معضل پدیده شهرنشینی، مسئله ترافیک است.

به طوری که در دنیای کنونی هیچ شهروندی نیست که با معضل ترافیک آشنایی نداشته باشد! مخصوصا این که اگر تجربه سوار شدن به تاکسی در خیابان های شلوغ و پر ازدحام شهرهای بزرگ کشور از جمله تهران را در ساعات اوج ترافیک داشته باشید حتما با این گفت‌وگو میان راننده و تعدادی از مسافران آشنا هستید که از تولید روز افزون خودرو و ورود آنها به خیابان ها گله دارند. این گله مندی ها شاید در نگاه اول مقبول به نظر برسند ولی در حقیقت مصداق عدم نگاه عمیق به مشکلات کلان و به دنبال آن ارایه راه حل های عوامانه برای حل این مشکلات است. از طرفی در نگاهی کلان و ملی، می‌دانیم که هر یک از اعضای جامعه باید در راه امرار معاش خود و نیز پیشرفت کشور تلاش کنند و هر کس به نوعی این کار را انجام می‌دهد. در این میان گروهی هستند که جامعه خودروسازان را تشکیل می‌دهند وگروهی هم هستند که جامعه شهرسازان را تشکیل می‌دهند. هر دو گروه در تلاش برای ارایه کار بهتر و پیشرفت جامعه هستند. جامعه هم باید از هر دو گروه انتظار داشته باشد که به بهترین نحو ممکن، در انجام وظیفه شان بکوشند .در دنیای کنونی که زمان، یکی از مولفه های بسیار مهم است برنامه ریزی های صحیح و نیز جلوگیری از اتلاف زمان های کلان در عرصه های مختلف اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی و ... از جمله اصلی ترین رموز توسعه در کشورهای توسعه یافته است. از یک طرف اتوموبیل و سایر وسایل نقلیه برای رفاه بشر به وجود آمده و از سوی دیگر ساختار نامناسب و غیر اصولی خیابان ها و عدم رعایت استاندارد های ترافیکی و بسیاری از مشکلات پیدا و پنهان دیگر، باعث به وجود آوردن معضلی به نام ترافیک شده است که در نهایت وجود معضل ترافیک زمینه ساز آلودگی هوا خواهد شد . سالیانه ۳ میلیون نفر در اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند که ۹۰ درصد آنان در کشورهای توسعه یافته زندگی می کنند. دربعضی کشورها تعداد افرادی که در اثر همین عامل جان خود را از دست می‌دهند بیشتر از قربانیان سوانح رانندگی هستند؛ این مرگ و میر به طور خاص مربوط به آسم، تنگی نفس و حملات قلبی و آلرژی‌های مختلف تنفسی است.

ترافیک و به دنبال آن آلودگی هوا به طرق گوناگونی می‌تواند آثار زیان بار درازمدت و کوتاه مدتی بر سلامت انسان ها بگذارد. تاثیر آلودگی هوا بر افراد مختلف جامعه متفاوت است و آسیب پذیری برخی افراد در برابر آلودگی هوا بسیار بیشتر از سایرین است. کودکان کم سن و سال و سالمندان بیشتر از دیگران از آلودگی هوا آسیب می‌بینند. معمولا میزان آسیب ها به میزان قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی زیان بار یعنی مدت تماس با آلاینده‌ها و غلظت مواد شیمیایی بستگی دارد . صدمات ریوی ناشی از هوای آلوده به اوزون، خطری است که هر ۳ نفر از ۵ نفر از افراد جامعه با آن روبرو هستند. بر همین اساس باید گفت: ترافیک مساله ای است که نباید با به تعویق انداختن آن انتظار برطرف شدنش را داشته باشیم، زیرا با توجه به آن چه عنوان شد این معضل هر روز پر رنگ تر از روز قبل خود را نمایان می سازد و متاسفانه خود به تنهایی زمینه ساز بسیاری از مشکلات دیگر نیز می شود.

با توجه به این که تهران در سال 2011 یکی از 5 شهر برتر دنیا در زمینه توسعه حمل و نقل پایدار انتخاب شد، امید است با برنامه ریزی صحیح با توجه به اولویت‌های مدیریت شهری به فکر حمل و نقل پایدار و ایجاد شهر انسان محور باشیم. به یاد داشته باشیم، شهر انسان محور در حوزه حمل و نقل، شهری است که تمام شهروندان آن به راحتی امکان استفاده از وسایل نقلیه عمومی را داشته باشند و پایانه های حمل و نقل شهری در دسترس آن ها باشد و بر همین اساس نباید حمل و نقل عمومی و توسعه آن به شکل شعار در پشت تریبون مدیران مربوطه عنوان شود، بلکه به شکل اصولی و پایدار بایستی تحقق پذیرد. در واقع شهر انسان محور، شهری با محوریت انسان است که حمل و نقل متکی بر کرامت انسان‌ها و احترام به حقوق تک‌تک شهروندان، یکی از اصلی ترین بخش‌های آن را تشکیل می‌دهد. بدین منظور باید تمام ساز و کارهای مورد نیاز برای فراهم آوردن شرایط زندگی بهتر شهروندان، از ساخت ایستگاه‌های مترو و اتوبوس برای دسترسی راحت مردم به حمل و نقل عمومی گرفته تا ایجاد فضای شهری آرام و ایمن برای همه افراد، مورد توجه قرار گیرد. شاید بگوییم که بسیاری از این ایستگاه ها و وسایل نقلیه را داریم؛ اما نباید فراموش کرد برای رسیدن به توسعه پایدار، نیاز به چهارچوب های مشخصی است که نباید از آنها غافل بود. یک ایستگاه اتوبوس باید آن‌قدر روشن، ایمن، تمیز، راحت و زیبا باشد که شهروندان را به استفاده از آن ترغیب کند.

 

دکتر امیر محمود زاده، رئیس پژوهشگاه مهندسی بحران های طبیعی شاخص پژوه

www.bpshakhespajouh.ac.ir

[e-mail]